Makat Fistülü, makat kanalının deri ile birleştiği yere açılan köprüde kripta adı verilen ter ve kıl bezleri mevcuttur. Makat içerisindeki bağırsak bölümünde yani birincil ağız ve veya primer orifis ile deri arasında ikincil ağız veya sekonder orifis normal dışı bir bağlantı oluşmasına ise makat fistülü (Anal fistül) ismi verilir. Tıbbi bir deyimle ise perianal fistül, anorektal fistül denir. Genellikle hastaların tümünde geçmişte olan bir apse sonucunda olduğu görülür. Makat bölgesindeki bu kanal makata yakın bağırsak bölgesi ile cilt arasındadır (Perianal fistül). Kadınlarda erkeklere oranla daha az görülür. Bu hastalık genellikle erkeklerde daha sık görülmektedir. Makat fistülü 20-60 yaş aralığında ve ortalama 40 yaş civarında görülür. Bu hastalıkta anüsden bir iki cm uzaklıkta olup cilt içine yerleşimli, ağrılı, şişkinlik ve akıntıya neden olan kanal şeklinde oluşumlar görülür.

Makat Fistülü Nedenleri, makat çatlağı, makat kanseri, ışın tedavisi, chorn hastalığı, aktinomikoz ya da klmidya gibi enfeksiyonlar, prostat kanserinde tedavi sonrası ve makat apsesi gibi nedenleri vardır. Apsenin cilde veya başka bir boşluğa bırakılmasına rağmen geride bıraktığı boşluğun tam olarak iyileşmemesi halinde ya da anal fistül de anal cerrahi, corhn hastalığı ve anal travma hastalığa neden olan sebepler arasındadır.

Makat Fistülü Belirtileri, makat fistülü belirtileri arasında makattan kan gelmesi, makatta şişlik, makattan renkli ve kötü kokulu akıntı gelmesi, makat apseleri, pişik veya anal dermait, ateş, titreme ve bağırsak hareketleri vardır. Bunların yanı sıra apsenin oluşumuyla beraber şiddetli bir ağrı da görülür. Nohut büyüklüğünde şişlikler ve anüsün çevresinde kitle hissi de belirtileri arasındadır.

Makat fistülün de oluşan tünelin dış ve iç olmak üzere iki ağzı vardır. Dış ağız makat çevresinde ciltte bulunur. İç ağız ise makatta dentate line çizgisinde bulunur. Burada oluşan bu birikim cerahat birikimi olarak da adlandırılır. Makat fistülü doktor yapılan muayene de ortaya çıkabilir. Makat fistülü kanaldaki yerleşimlerine göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırma atnalı fistül, ekstrasfinkterik fistül (%3), suprasfinkterik fistül (%10), transsfinkterik fistül (%30) ve inktersfinkterik fistül (%50) yüzdeleri ile görülür. Toplumumuzda 100.000 kişiden 8-10 arası sıklıkla görülmektedir. Fistül tedavi edilmez ise yıllar içinde gelişmeye ve yayılmaya başlar ve tedavisi gittikçe zorlaşır. Bu hastalığın belirtilerinden makat bölgesinde şişlik, kanlı akıntı, doygunluk ya da sarı renkli bir iltihabın gelmesi halinde hemen doktorumuza başvurmalıyız.

Bu hastalık kendi kendine iyileşme gibi bir durum göstermez. Bu düşünceyle hasta zaman kaybetmemelidir. Bu hastalığın ilerlemesine ve tedavisinin zorlaşmasına yol açar. Hastalığın ameliyatsız tedavileri ikiye ayrılır. Fibrin yapıştırıcı tekniğinde yapışan geri dönüşümlü bir maddenin fistülün içine giren katater ile son noktoya kadar gidilip, yavaş yavaş geri çekilmesi şeklinde uygulanır.

Ameliyatsız Tedaviler, gerçekleşen bu tedavi yolunda gazı veya dışkıyı tutamama (İnkontinens) görülmez. Bu uygulamanın başarı oranı yüzde 60 ile 70 arasıdır. Diğer tedavi yöntemi ise tıkaç tekniğidir. Bu tedavide ise fistülün tıkaç ile tıkanması şeklinde uygulanır. Tıkaç domuzların ince bağırsağından yapılan geri dönüşümlü ve steril bir maddedir. Fistülün dış derideki ağzından içeriye tıkaç maddesi verilir. Her iki ağız da dikilerek fistülün ameliyatsız tedavisi uygulanır. Fistül ameliyatsız tedavi edilemiyorsa yani hastalık ilerlemiş ise ameliyata baş vurulmaktadır.

Ameliyat Gerektiren Tedaviler, bu yöntemlerde lazer tekniği, WAAFT (Video asisted anal fistula treatmed) tekniği, lift tekniği, seton tekniği, fistülotomi veya fistülektomi tekniği, fistülün dikilmesi, endorektal ilerleme flebi, york mason girişimi veya deri kaynaklı adacık flebi ile anoplasti şeklinde uygulanabilir. Ameliyatlardaki önemlerinden biri de fistülün iç ağzı bulunmalıdır ve fistülün puborektal kas ile ilişki araştırılıp kasa zarar vermeden en az hasarla ameliyatın gerçekleşmesidir.